Rezystancja izolacji to parametr charakteryzujący sieć energetyczną, będący jednym z najważniejszych kryteriów oceny jej jakości i bezpieczeństwa użytkowania. Kontrola stanu izolacji wynika z wymogów prawnych i obejmuje okresowe sprawdzenie instalacji w budynkach.
Pomiar rezystancji izolacji dostarcza informacji o stanie dielektryka, oddzielającego przewody pod napięciem, od siebie i od ziemi, zarówno w urządzeniach elektrycznych, jak i w sieciach elektrycznych.
Do mierzenia rezystancji izolacji zwykły omomierz nie wystarcza. Konieczne jest użycie wyspecjalizowanego miernika. Zbadanie większości zjawisk wymaga bowiem by do układu zostało podane wysokie napięcie pomiarowe (250 V - 2,5 kV), nie zaś napięcie kilku woltów, jak w multimetrze. Niezbędne są zakresy pomiarowe do 20 GΩ (rys. 1).
Rezystancja izolacji to nie tylko pomiar oporności między dwoma przewodami w kablu. To także rezystancja powierzchniowa izolatora zależna od czystości powierzchni. Poza opornością między żyłami kabla, ważna jest jeszcze rezystancja między każdą żyłą a ziemią.
Tworzy to złożony układ składowych pomiarowych (rys. 2).
Przy wysokim napięciu znajdującym się w sieci w dielektrykach zachodzą dodatkowo zjawiska związane z ustawianiem się ładunków w linii pola elektrycznego wewnątrz materiału izolacyjnego.
Wyspecjalizowany miernik rezystancji izolacji pozwala na przeprowadzenie pomiarów zgodnie z obowiązującą normą, a więc dla określonego napięcia pomiarowego i z odpowiednią dokładnością.
Zapewnia możliwość:
Zaawansowane przyrządy umożliwiają również pomiar metodą 3-przewodową, pozwalającą wyeliminować wpływ prądu upływności powierzchniowej na wynik.
Pomiar rezystancji izolacji pozwala wykryć niewidoczne uszkodzenia przewodów i instalacji wywołane uszkodzeniem mechanicznym przewodu, zawilgoceniem i zanieczyszczeniem. Przeprowadzanie pomiarów przy różnej temperaturze i wilgotności pozwala ocenić też stan i jakość izolacji kabla.