F.A.Q.

Oba pomiary służą określaniu oporności. Różnią się rodzajem badanego elementu, co przekłada się na mierzony zakres wartości.

W przypadku rezystancji podzespołów elektronicznych, mieści się ona w zakresie od ułamków oma do – co najwyżej – megaomów [MΩ].

Natomiast wartość rezystancji izolacji często wyrażana jest w gigaomach [GΩ].

Aby badanie tak dużego oporu elektrycznego było w ogóle możliwe, konieczne jest zastosowanie zdecydowanie większego napięcia pomiarowego niż w przypadku klasycznych pomiarów rezystancji.
Napięcie to mieści się zazwyczaj w zakresie od 100 VDC do 1000 VDC i nie nadaje się do pomiarów podzespołów, gdyż mogłoby je zniszczyć.

Oczywiście fakt wytwarzania tak dużego napięcia w małym przyrządzie narzuca dodatkowe wymagania związane z budową miernika i bezpieczeństwem jego użytkowania.

Przepięcia w instalacjach elektrycznych dzieli się na dwie grupy:

• przepięcia wewnętrzne,
• przepięcia zewnętrzne.

Podział ten odnosi się do przyczyn, w wyniku których powstają.

Przepięcia wewnętrzne powstają wewnątrz instalacji elektrycznej, np. w wyniku przełączania prądów, awarii bądź nagłych zmian obciążeń. Dzieli się je dalej na:

• przepięcia łączeniowe, występujące podczas włączania i wyłączania nieobciążonych linii, a także podczas automatycznej likwidacji zwarć;
• przepięcia dorywcze, które powstają z nagłych zmian obciążenia;
• przepięcia zwarciowe, polegające na zwarciu do ziemi;
• przepięcia rezonansowe.

Druga grupa obejmuje przepięcia atmosferyczne, które są spowodowane zjawiskami środowiskowymi, a w praktyce - wyładowaniami atmosferycznymi.
Dzieli się je z uwagi na odległość od instalacji. Najsilniejsze są przepięcia powstające z bezpośredniego uderzenia pioruna w sieć elektryczną, a w drugiej kolejności te, spowodowane uderzeniem pioruna w pobliżu sieci elektrycznej. Mniejsze znaczenie mają wyładowania w atmosferze, między chmurami, które oczywiście im bliższe sieci, tym są mocniejsze. Przepięcia atmosferyczne mogą też być spowodowane falami radiowymi.

Przepięcia można też podzielić w oparciu o czas ich trwania i mogą być impulsowe albo długotrwałe.

Rezystywność skrośna i powierzchniowa to dwa podstawowe parametry izolatorów elektrycznych.

Rezystywność skrośna
dotyczy prądu płynącego wewnątrz materiału izolacyjnego pod wpływem stałego pola elektrycznego. Mierzy się ją zawsze metodą pośrednią, poprzez pomiar rezystancji skrośnej i z uwzględnieniem efektywnej powierzchni elektrody pomiarowej oraz grubości próbki. Pomiary tego typu nie są łatwe do wykonania ze względu na bardzo małe płynące prądy. Dlatego też, oceniając rezystywność skrośną materiału warto przebadać wiele próbek i uśrednić wyniki, szczególnie jeśli sam materiał ma niejednorodną budowę.

Rezystywność powierzchniowa
dotyczy prądu płynącego w wierzchniej warstwie materiału. Mierzy się ją pośrednio, poprzez pomiar rezystancji powierzchniowej, z uwzględnieniem efektywnej długości elektrody pomiarowej i szerokości szczeliny pomiędzy elektrodami. Jest to o tyle trudne badanie, że na konduktywność powierzchniową wpływa otaczające środowisko, co uwidacznia się szczególnie mocno w przypadku materiałów o bardzo dużych rezystywnościach.

Rezystywność skrośną zaleca się mierzyć za pomocą trzech elektrod: pomiarowej i ochronnej po jednej stronie dielektryka oraz napięciowej po stronie przeciwnej. Podobnie z rezystywnością powierzchniową, w której inne jest jedynie ułożenie elektrod. Elektroda pomiarowa i napięciowa znajdują się wtedy po ten samej stronie dielektryka, a ochronna po przeciwnej.

Funkcje oscyloskopu zwykłego i przenośnego (handheld) są do siebie zbliżone, z tym, że wersja handheld ma często oddzielne wejścia, przeznaczone do wykonywania pomiarów typowych dla multimetru.

Zwykły oscyloskop jest z reguły używany w laboratorium na biurku.

Oscyloskop przenośny:

• można trzymać lub ustawić w pozycji pionowej,
• jest lżejszy i zajmuje mniej miejsca, choć wcale nie musi ustępować parametrami nawet najlepszym oscyloskopom.
• może mieć zasilanie bateryjne lub akumulatorowe,
• ułatwia monitorowanie pracy dużych, stacjonarnych maszyn oraz trudnodostępnych miejsc.

Na rynku można znaleźć nawet 4-kanałowe oscyloskopy przenośne, których cena często przekracza koszt zakupu zwykłego oscyloskopu o zbliżonych parametrach.

Klasa szczelności IP67 gwarantuje odporność na zanurzenie urządzenia w wodzie. Takie zdarzenie może nastąpić nawet w trakcie jego normalnego użytkowania, przez przypadek. Nie oznacza to jednak, że sprzęt można trwale użytkować pod wodą lub myć pod ciśnieniem.
Klasa IP67 pozwala na zanurzanie drobnych urządzeń na głębokość do 1 m, ale nie dłużej niż pół godziny.

Jeśli dany produkt ma być stale użytkowany pod wodą, należy poszukać urządzenia z klasą szczelności IP68. Jej ograniczenia muszą być indywidualnie określone przez producenta.

Natomiast w razie potrzeby stosowania mycia ciśnieniowego, warto sięgnąć po sprzęty z klasą szczelności np. IP66K lub IP69K. W tym pierwszym przypadku odporność obejmuje tylko krótkotrwałe zanurzenie w wodzie.

Wypada wspomnieć, że oznaczenie IP67 gwarantuje pełną pyłoszczelność produktu.

Funkcja przemiatania częstotliwości pozwala na generowanie fali o określonych parametrach. Jeden z nich – a konkretnie częstotliwość – zmienia się cyklicznie.

Użytkownik określa:

• kształt generowanego sygnału (np. sinusoidalny, prostokątny),
• jego amplitudę
• oraz dodatkowe parametry, jak np. współczynnik wypełnienia.

Następnie wskazuje, w jaki sposób ma zmieniać się częstotliwość sygnału.

Wybiera:

• częstotliwości graniczne i czas, w jakim ma zajść pełny cykl przemiatania,
• kierunek (np. rosnący lub rosnąco-malejący)
• i sposób narastania częstotliwości (np. liniowy, logarytmiczny).

Uzyskiwany w ten sposób sygnał jest przydatny przede wszystkim do badania charakterystyk częstotliwościowych urządzeń i podzespołów. Ponadto może posłużyć do wysterowania innych urządzeń, dla których częstotliwość sygnału na wejściu stanowi informację odnośnie sposobu działania.

Temperatura punktu rosy określa, jak bardzo trzeba ochłodzić powierzchnię znajdującą się w konkretnym ośrodku z powietrzem, by zaczęła skraplać się na niej woda.

Jest ona zależna przede wszystkim od:

• wilgotności względnej otoczenia (RH)
• i jego temperatury (T).

Zjawisko to zachodzi tym łatwiej, im wilgotność względna powietrza jest większa.

Oznacza to, że dla dużej wilgotności względnej, temperatura punktu rosy jest wysoka (niewiele różni się od aktualnej temperatury ośrodka).

Punkt rosy zależy też wprost proporcjonalnie od temperatury otoczenia, co wynika z wpływu wilgotności na różnicę pomiędzy temperaturą otoczenia a temperaturą punktu rosy.

Przykładowe wartości punktu rosy (DP)

Warto dodać, że temperatura punktu rosy zależy od ciśnienia panującego w ośrodku (im wyższe ciśnienie, tym niższy punkt rosy), ale w większości sytuacji praktycznych wystarczy uwzględnienie temperatury i wilgotności względnej powietrza, które same w sobie uwzględniają zależność od ciśnienia.

Przeczytaj też:

• Pirometr AX-7600 – bezdotykowy pomiar temperatury i punktu rosy
• Określenie temperatury punktu rosy umożliwia wyeliminowanie mostków cieplnych

Współczynnik emisyjności przyjmuje wartość z zakresu od 0 do 1.

W przypadku pirometrów, w których nie można ustawić ręcznie tego współczynnika, zazwyczaj jest on zapisany w pamięci urządzenia na stałą wartość rzędu 0,95. Odpowiada ona wielu typowo badanym materiałom.

Problem pojawia się w przypadku materiałów bardzo gładkich, takich jak np. polerowane metale, których współczynnik emisyjności przybiera wartość poniżej 0,1.

Do mierzenia temperatury takich obiektów warto nabyć pirometr z możliwością ręcznego wprowadzenia współczynnika. Jeśli nie jest to możliwe, można zastosować dodatkowe zabiegi, poprawiające dokładność pomiaru temperatury:

• użycie specjalnych pirometrycznych taśm izolacyjnych o znanym współczynniku emisyjności, które można nakleić na obiekt poddawany pomiarowi.
  Taśma szybko przyjmuje temperaturę obiektu, a jej emisyjność odpowiada współczynnikowi zapisanemu w pamięci danego pirometru.
• samodzielne wyznaczenie błędów pomiaru dla różnych temperatur, w zakresie interesującym użytkownika.
  Porównanie wskazań pirometru ze wskazaniami termometru dotykowego, umożliwi dalsze przeliczanie pomiarów z pirometru na wartości bardziej odpowiadające rzeczywistości.

Obie metody można zastosować także do powierzchni o nieznanym współczynniku emisyjności.

Obowiązujące przepisy określają wymagania stawiane oświetleniu w różnych pomieszczeniach. W trakcie oceny oświetlenia sztucznego bierze się pod uwagę następujące czynniki:

• natężenie,
• równomierność,
• możliwość olśnienia i rozkład luminancji,
• tętnienie światła i oddawanie barw,
• cienistość oświetlenia.

Europejskie normy określają konkretne wartość natężenia oświetlenia dla poszczególnych rodzajów pomieszczeń. Przykładowo sale lekcyjne w szkołach powinny mieć natężenie na poziomie 300 lx, laboratoria od 500 lx do 1000 lx, a sale operacyjne powyżej 1000 lx. Pomiary wykonywane są za pomocą fluksometrów na płaszczyźnie roboczej, w równomiernie rozmieszczonych punktach ¬– zwykle co 1 m.

Zbyt duże różnice w luminancji w polu widzenia człowieka mogą powodować tzw. olśnienie, co utrudnia rozpoznawanie przedmiotów. Problemem może być też tętnienie światła, które powoduje wrażenie efektu stroboskopowego.

Istotne jest też odwzorowanie barw. Typowe światło żarowe jest ciepłe i bardziej naturalne dla ludzkiego oka, podczas gdy światło ze świetlówek kompaktowych zazwyczaj jest bardziej chłodne. W przypadku oświetlenia diodowego, bardzo wiele zależy od rodzaju zastosowanych LED-ów.

Dobre uniwersalne oświetlenie pomieszczeń powinno bazować na źródle światła, emitującego promieniowanie w zakresie widzialnym, jak najbardziej zbliżone do światła słonecznego.

Cienistość mówi natomiast o tym, na ile źródło światła jest skupione i przez to powoduje powstawanie cieni.

Przeczytaj także:

• Luksomierz AX-L230 – szybki i precyzyjny pomiar natężenia oświetlenia