Veiligheid tijdens controle- en meetwerkzaamheden in elektrische installaties

Het grootste gevaar treedt op wanneer de metingen worden uitgevoerd bij een ingeschakelde spanning van ≤1 kV, het ontbreken van elementaire bescherming en een beperkt aantal beveiligingen tegen elektrische schokken. In deze situatie bestaat een direct contactrisico, hoewel een kleine onderbreking van de isolatie die geen contact veroorzaakt, is toegestaan.

**Elektrische schokken

**
R_c - resistantie van het menselijk lichaam
R_p - resistantie van de overgang van stroom naar de aarde
U_p - contactspanning
U_r - schokspanning
J_z - kortsluitingsstroom
J_r - schokstroom

Exploitatiewerkzaamheden en veiligheid en gezondheid op het werk

Controle- en meetonderzoeken, bv. bij de technische oplevering, gaan meestal gepaard met werkzaamheden bij ingeschakelde voedingsspanning (≤1 kV in de actieve onderdelen van de installatie en apparaten). Daarom behoren zij, conform verordening Pools Stbl. uit 2013, rubr. 492, tot het bereik van exploitatiewerkzaamheden en zijn hierop de regels voor veiligheid en gezondheid op de werkplek van toepassing betreffende energieapparaten.

Voorwaarden voor werkzaamheden onder spanning

Wanneer de controle- en meetwerkzaamheden worden uitgevoerd in de buurt van elementen die onder spanning staan, moet in overeenstemming met de verordening de externe zone 300 mm bedragen. Bij spanningen boven 1 kV moeten alle metingen worden uitgevoerd met inachtneming van passende isolatie-onderbrekingen en moeten de externe zones groter zijn - de omvang is afhankelijk van de spanningswaarde.

Installatiewerkzaamheden bij overschrijding van veilige spanningen

Bijzondere voorzichtigheid moet in acht worden genomen tijdens installatiemetingen, omdat de effectieve waarde van de netspanning, nl. 230 V, de toegelaten veilige werkspanning (UL) en contactspanning overschrijdt. De veilige spanningswaarden worden bepaald door de volgende factoren:

• type voedingsbron (wisselstroom of gelijkstroom);
• omgevingsfactoren (ruimte: droog, vochtig, nat en heet);
• waarde van de schokstroom (stroom die blijvende gevolgen van de schok veroorzaakt).

Toelaatbare waarde van de stroom die door het menselijk lichaam loopt

Aangenomen wordt dat de toelaatbare stroomwaarde door het menselijk lichaam niet hoger mag zijn dan 25 mA in het geval van wisselstroom (AC) en 60 mA in het geval van gelijkstroom (DC). Hierbij wordt uitgegaan van de geschatte resistantiewaarde van de mens, vastgesteld op het niveau van 1000 Ω. In verband hiermee zijn de veilige spanningen vastgesteld op het niveau van 25 V AC en 60 V DC. Deze kunnen onder bepaalde omgevingsomstandigheden met de helft worden verlaagd (12 V AC, 30 V DC).

Gevolgen van stroom die door het menselijk lichaam loopt:

(naar Centraal Scholingscentrum en Uitgeverij SEP).

• Wisselstroom 50-60 Hz

• Gelijkstroom

Wettelijke vereisten betreffende controle- en meetwerkzaamheden

Naast de veiligheidsoverwegingen in verband met het risico op stroomschokken, bestaan er ook wettelijke vereisten voor de uitvoering van controle- en meetwerkzaamheden. Deze komen voort uit de Energiewet (Pools Stbl. 06.89.625) en verordening Pools Stbl. 2003 nr. 828, rubr. 828.

Kwalificatiecertificaten

In overeenstemming met de normatieve wetten moeten personen die zich bezighouden met de exploitatie van netwerken, elektrische apparaten en installaties beschikken over passende kwalificaties. Opleverings- en exploitatiemetingen behoren tot bovengenoemde werkzaamheden. Personen die verantwoordelijk zijn voor toezicht en elektrische metingen moeten dus beschikken over geldige kwalificatiecertificaten.

Technische aspecten van elektrische metingen

Alle technische aspecten van de uitvoering van elektrische metingen zijn toegelicht in de norm PN-HD 60364-6-2016 (Elektrische laagspanningsinstallaties. Deel 6: Controle). In deze norm worden geen aanbevelingen gegeven voor de meetapparatuur, maar wordt alleen het verloop van de meethandelingen genormaliseerd. De norm bepaalt:

• technische en organisatorische middelen die noodzakelijk zijn voor de uitvoering van elektrische metingen;
• regels voor de inspectie van het onderzochte object voorafgaand aan de metingen;
• regels voor handelingen die moet worden uitgevoerd voordat wordt overgegaan op de metingen en tijdens de uitvoering van de metingen.

Eisen aan de meetapparatuur

De algemene technische eisen aan meetapparatuur worden bepaald door de norm NEN-EN 61010:2011 (Veiligheidseisen voor elektrisch materieel voor meet- en regeltechniek en laboratoriumgebruik). Zaken in verband met apparatuur die bestemd is voor het doormeten van installaties zijn uitgewerkt in de norm NEN-EN 61557:2007 (Elektrische veiligheid in laagspanningsverdeelnetten tot 1000 V a.c. wisselspanning en 1500 V d.c. gelijkspanning - Apparatuur voor beproeven, meten of bewaken van veiligheidsmaatregelen).

CE-markering

Naast de technische eisen die voortkomen uit de geldende normen, moeten alle meetinstrumenten beschikken over een CE-markering die aangeeft dat het instrument overeenstemt met de EU-richtlijnen op het gebied van veiligheid (de geldende laagspanningsrichtlijn LVD 2006/95/EG).

Samenvatting

Het is bijzonder belangrijk om de veiligheidsprocedures in acht te nemen tijdens het uitvoeren van elektrische metingen vanwege het risico op elektrische schokken. Houdt u daarom aan de geldende wettelijke regelingen die verplichten tot het voldoen aan de eisen, zowel op het gebied van kwalificaties, meethandelingen als de meetapparatuur die wordt gebruikt tijdens de metingen.